بازیگری تئاتر و فیلم، همچون سایر هنرها نیاز به مهارت، تکنیک و هنر دارد. کتاب‌های بازیگری علاوه بر تمرین های بازیگری یکی از منابع آموزشی مهم برای شروع بازیگری هستند. در این مقاله، به بررسی برخی از کتاب‌های بازیگری پرطرفدار پرداخته می‌شود.
۱) مجموعه آثار استانیسلاوسکی (۳ جلدی)
- نام کتاب: مجموعه آثار استانیسلاوسکی (۳ جلدی)
- نام نویسنده: کنستانتین استانیسلاوسکی
- نام مترجم: مهین اسکویی
- نام نشر: سروش
این مجموعه شامل سه جلد می‌باشد و هر جلد به آثار و نظریات استانیسلاوسکی درباره‌ی بازیگری و نمایش پرداخته می‌شود. در جلد اول، با عنوان “ساخت بازیگر”، استانیسلاوسکی به شرح مباحثی مانند استراحت، تمرین، حرکت و نحوه‌ی پردازش نقش، پرداخته می‌شود. در جلد دوم، با عنوان “درباره نمایش”، استانیسلاوسکی به بررسی موضوعاتی مانند ایده‌ی نمایش، ساختار دراماتیک و روش‌های بازیگری می‌پردازد. در جلد سوم، “نمایش و موسیقی”، استانیسلاوسکی به بررسی رابطه‌ی میان نمایش و موسیقی می‌پردازد.
۲) بازیگری حرفه‌ای
- نام کتاب: بازیگری حرفه‌ای
- نام نویسنده: ملیسا برودر
- نام مترجم: احمد دامود
- نام نشر: انتشارات روزبهان
در این کتاب، بازیگران حرفه‌ای تئاتر آمریکا شامل ملیسا برودر، لی مایکل‌کان، مدالین اولنگ، ناتانیل پولاک، رابرت پرویتو و اسکات زیگلر، با دوست داران بازیگری، درباره حرفه بازیگری در تئاتر و سینما و تکنیک‌های آن صحبت می‌کنند. این کتاب حاصل کارگاهی با نام “پراکتیکال استتیکز ورک‌شاپ” است که با همکاری دانشگاه نیویورک برگزار شده است و دیوید ممت، نویسنده برجستهٔ دههٔ اخیر امریکا، برندهٔ جایزهٔ پولیتزر و استاد بازیگری، در ادارهٔ آن نقش فعالی داشته است. این کتاب بهترین کتاب بازیگری است که در طول بیست سال گذشته نوشته شده است و شامل مطالب سودمند و کارآمدی درباره حرفه بازیگری در تئاتر و سینما و تکنیک‌های آن است.
۳) بازیگری سینما: درس‌های یک بازیگر
- عنوان کتاب: بازیگری سینما: درس‌های یک بازیگر
- نویسنده: مایکل کین
- مترجم: محمدباقر قهرمانی
- ناشر: انتشارات سوره مهر
این کتاب، مجموعه‌ای از تجربیات، آموزش‌ها و راهنمایی‌های مایکل کین (نویسنده و بازیگر سرشناس انگلیسی) درباره مهارت‌های رفتاری و ارتباطی برای موفقیت در صنعت سینما به عنوان یک بازیگر است.
مایکل کین با بیان تجربیات سال‌های طولانی خود در حرفه بازیگری، بر اهمیت مهارت‌های رفتاری و ارتباطی برای رسیدن به موفقیت در صنعت سینما تاکید می‌کند. به طور خاص، در بخشی از کتاب آمده است که تقریبا همه بازیگران بدون استثنا به همدیگر کمک می‌کنند. در حقیقت، صنعت سینما چندان موفقیت‌آمیز نیست برای بازیگرانی که می‌کوشند کلک بزنند و یا دشمن‌تراشی کنند. به نظر کین، حاکم، یعنی کارگردان، همیشه ناظر ماجراست و می‌تواند ببیند کدام بازیگر تلاش بیشتری برای تسلط به نقش خود دارد و کدام بازیگر نسبت به دیگری بیشتر موفقیت‌آمیز است.
۴) هنر بازیگری
- نام کتاب: هنر بازیگری
- نویسنده: استلا ادلر
- مترجم: فاطمه خسروی
- ویراستار: هووارد کیسل
- نام نشر: انتشارات افراز
معرفی کتاب هنر بازیگری: کتاب “هنر بازیگری” با تألیف استلا ادلر، بازیگر و آموزگار برجستهٔ آمریکایی در زمینهٔ بازیگری و هنرهای نمایشی و با ترجمهٔ فاطمه خسروی و ویرایش هووارد کیسل، در انتشارات افراز منتشر شده است. این کتاب حاصل تجربیات و تدریس استلا ادلر در طول دهه‌ها است و به ۲۲ کلاس آموزشی تقسیم شده است که موضوع‌های گوناگون و مهم در فن بازیگری را شرح می‌دهد. مقدمه‌ای از مارلون براندو، یکی از شاگردان ادلر، نیز در این کتاب گنجانده شده است.
درباره کتاب هنر بازیگری: بازیگری یک هنر عملی است و به عنوان علمی نظری شناخته نمی‌شود. کتاب “هنر بازیگری” تلاش دارد با شرح ۲۲ کلاس آموزشی، دانش و تجربیات استلا ادلر را به نسل بازیگرانی از جمله مارلون براندو، وارن بیتی و رابرت دنیرو، انتقال دهد. این کتاب به بازیگران کمک می‌کند تا با روش‌های به‌روز و بازیگری بازیگرانه به نحو بهتری عمل کنند.
۵) تکنیک بازیگری سنفورد مایزنر
- عنوان: تکنیک بازیگری سنفورد مایزنر
- نویسنده: سنفورد مایزنر
- مترجم: منوچهر خاکسار هرسینی
- ناشر: افراز
کتاب “تکنیک بازیگری سنفورد مایزنر” از سنفورد مایزنر با همکاری دنیس لانگول نوشته شده است. این کتاب برای بازیگران مبتدی و حرفه‌ای بسیار مفید است و به مدت ۱۵ ماه یک کلاس بازیگری سنفورد مایزنر را دنبال می‌کند. این کتاب با صحنه‌های تأثیرگذار و چالش برانگیز نمایش‌های معاصر آمریکا به پایان می‌رسد. مقدمه کتاب توسط سیدنی پولاک، همکار سنفورد مایزنر به مدت پنج سال، ترجمه شده است.
سنفورد مایزنر یکی از معلمان شناخته‌شده و محبوب بازیگری در جهان بود. او عضو بنیانگذار استودیوی بازیگران در آمریکا بود و دروس ویژه‌اش را براساس درک شخصی خود از سیستم “استانیسلاوسکی” بدست آورده بود. مایزنر با تمرکز بر روی سبک فوق‌العاده خود، سیستم آموزشی خود را بنیاد نهاد و از تمرین‌های حافظه حسی که در بین همکارانش متداول بود، دور شد.
کارگاه بازیگری با حامد بهداد
25,000,000 تومان
کارگاه بازیگری مقابل دوربین با منوچهر هادی
18,000,000 تومان
کارگاه بازیگری مقابل دوربین با فرزاد مؤتمن
12,000,000 تومان
بازیگری مقدماتی سینما با ابراهیم ابراهیمیان
18,000,000 تومان۶) شیوۀ فنی نمایشنامه‌خوانی
- نام کتاب: شیوۀ فنی نمایشنامه‌خوانی
- نویسنده: دیوید بال
- مترجم: محمود کریمی حکاک
- ناشر: بیدگل
شیوۀ فنی نمایشنامه‌خوانی، نوشته دیوید بال، به صورت راهنمایی دقیق و موجزی برای دانشجویان و دست‌اندرکاران تئاتر می‌باشد. این کتاب، به خوانندگان در درک بهتر جزئیات نهفته در یک نمایشنامه کمک می‌کند. شیوۀ فنی نمایشنامه‌خوانی ابزاری معرفی می‌کند که بازیگران، کارگردانان و طراحان می‌توانند با کمک آن، ساختار یک نمایش را گام به گام از نوشته تا اجرا، به دور از لغزش‌های ناشی از بی‌دانشی و ناآگاهی طی کرده و در پیچاپیچ این مسیر از کشف زیبایی‌های آشکار و نهان آن لذت ببرند.
اگرچه این کتاب جایگزین تحقیقات و مطالعات شناخت ساختمان یک اثر نمایشی نیست، اما دسته کلیدی را برای به صحنه آوردن یک نمایش به گشایش درهای بسته در طول این مسیر، معرفی می‌کند. دیوید بال در این کتاب، هنرمندان تئاتر را در بسط و ارائه کامل خلاقیت خود یاری می‌دهد و به تماشاچی‌های تئاتر کمک می‌کند تا زیروبم این هنر را بشناسند و درک خود را از محدودۀ یک تماشاچی صرف تا منتقدی آگاه بالا برده و از لحظه لحظۀ نمایش لذت ببرند.
۷) کتابی برای تمرین و اجرای تئاتر ویوپوینت
- نام کتاب: کتابی برای تمرین و اجرای تئاتر ویوپوینت
- نام نویسنده: آن بوگارت
- نام مترجم: سیمین غلامی
- نام نشر: انتشارات بیدگل
کتابی برای تمرین و اجرای تئاتر ویوپوینت، نوشته آن بوگارت و ترجمه شده توسط سیمین غلامی، از انتشارات بیدگل، یک کتاب معرفی شده است که به تمرین تئاتر ویوپوینت می پردازد. ویوپوینت یکی از جدیدترین و پرکاربردترین روش های تمرین تئاتر در سراسر جهان است، با این حال دستورالعمل ها و تئوری های مربوط به آن به ندرت شکلی مکتوب به خود گرفته اند. کتاب حاضر، حاصل تلاش دو کارگردان آمریکایی است که دستورالعمل های ویوپوینت را به شکل گام به گام و دقیق در اختیار مخاطبان خود قرار می دهد. این اثر مناسب برای جامعه تئاتری ایران است تا به موفقیت و دیدگاه های گسترده تری در این رشته هنری دست یابند.
۸) آموزش بازیگری در قرن بیستم
- نام کتاب: آموزش بازیگری در قرن بیستم
- نویسنده: آلیسون هاج
- مترجم: هاجر هوشمندی
- ناشر: نشر افکار
کتاب “آموزش بازیگری در قرن بیستم”، مجموعه‌ای از چند مقاله پیرامون موضوعی است که می‌توان آن را مهم‌ترین پیشرفت در تولید تئاتر مدرن غرب دانست. نویسنده، آلیسون هاج، در این کتاب به دامنه آموزش بازیگری از زمان اولین یافته‌های استانیسلاوسکی تا پایان قرن بیستم پرداخته است.
هاج در این کتاب به معرفی ۱۲ استاد و سبک بازیگری آنها می‌پردازد. این فصول عبارتند از: “سیستم استانیسلاوسکی؛ راه‌های بازیگر”، “مه یرهولد و بیومکانیک”، “ژاک کوپو؛ در جست‌وجوی خلوص”، “میخائیل چخوف در تکنیک بازیگری؛ آیا دون کیشوت واقعی بود؟”، “برشت و آموزش بازیگری؛ از طرف چه کسی بازی می‌کنیم؟”، “جوان لیتل وود”، “استراسبرگ، آدلر و میسنر؛ بازیگری متد”، “جوزف چاکین و مفاهیم آموزش بازیگری؛ امکانات اجرای زمان حال”، “پیتر بروک؛ شفافیت و شبکه نامرئی”، “تصور گروتفسکی از بازیگر؛ در جست و جوی ارتباط”، “آموزش با یوجینیو باربا؛ قواعد بازیگری، پیش بیانی و دمای شخصی” و “ولادیمیر استانیوسکی؛ گاردزینیتسا و بازیگر خلع سلاح شده”.
۹) بیان بدنی بازیگر
- نام کتاب: بیان بدنی بازیگر
- نام نویسنده: کلود شالاگیه
- نام مترجم: قطب الدین صادقی
- نام ناشر: قطره
کتاب بیان بدنی بازیگر، به شرح یک راه حل اسلوب‌شناسی برای بیان بدنی بازیگر، و توضیح تکنیک‌های کار و برخی تحقیقات آموزشی در این زمینه می‌پردازد. در میان تنوع و گستردگی روش‌های مختلف، انتخاب یک موضوع روشن بسیار مهم است. این کتاب، نه ادعا می‌کند که بر این مبحث نقطه پایان گذاشته و نه جوابی قطعی برای همه مسائل موجود به همراه آورده است. نویسنده نیت دارد تا به خوانندگان کمک کند تا خودشان بتوانند بهتر خود را معنا کنند و بشناسند. بنابراین، هدف او ارائه کار به دیگران است، تا بتوانند با هم انتقاد و گفت‌وگو کرده و به منظور بهبود کار خود، پایه‌های مشترک روش‌ها را برای عمیق‌تر کردن فنون که غالباً مکمل یکدیگر هستند، پیدا کنند.
۱۰) آغازگران بداهه: مجموعه‌ای از ۹۰۰ موقعیت بداهه برای بازیگران و کارگردانان
- نام کتاب: آغازگران بداهه: مجموعه‌ای از ۹۰۰ موقعیت بداهه برای بازیگران و کارگردانان
- نویسنده: فیلیپ برناردی
- مترجم: سارا ساعی دیباور
- ناشر: نشر شورآفرین
فیلیپ برناردی ( -۱۹۵۶) کارشناس هنرهای نمایشی است. در بخشی از کتاب، می‌خوانیم: «بدون در نظر گرفتن نوع تئاتری که با آنها سروکار داریم، نمایش انعکاسی از زندگی است. با وجود این، یک نمایشنامه‌نویس خوب هر آنچه که کسل‌کننده و طبق روال است را حذف کرده و فقط آن‌چه‌ای که پر شور و هیجان است در نمایشنامه لحاظ می‌کند. اما چند بار شاهد بوده‌ایم که یک نمایش خوب به خاطر بازیگرانی که موفق نشده‌اند با شور و هیجان کافی نقششان را اجرا کنند، خراب شده است؟ به احتمال زیاد، این بازیگران تمرین خیلی کمی در ارتباط با هنر بداهه‌گویی داشته‌اند. در طی بداهه‌گویی، بازیگر وادار می‌شود تا فی‌البداهه به آن‌چه‌ای که در صحنه اتفاق می‌افتد پاسخ دهد. همه تمرکز او به موقعیت و به سایر بازیگران روی صحنه معطوف شده است.
۱۱) بداهه سازی در تئاتر
- عنوان: کتاب بداهه سازی در تئاتر
- نویسنده: کیت جانستون
- مترجم: آتوسا راستی
- ناشر: قطره
کتاب “بداهه سازی در تئاتر”، نوشته ی کیت جانستون و ترجمه ی آتوسا راستی، توسط ناشر قطره منتشر شده است. جانستون با شیوه های خاص بداهه سازی خود که اغلب بر پایه داستان های تخیلی بود، به آموزش این شیوه پرداخت و سپس به آموزش کار با ماسک پرداخت. حرکت مهم او، فراموش کردن بحث های بیهوده و تغییر شکل کلاس ها برای تثبیت آن ها بود، چرا که این کار از نظر جانستون مهم بود و نه آنکه دیگران چه می گویند.
این کتاب حاصل بیست سال کار و تلاش جانستون و همکارانش است و به عنوان یک راهنمای جذاب، عملی و خردمندانه برای پرورش قوه ی تخیل محسوب می شود. برای هر هنرمندی که می خواهد در تجربه ی عملی نویسنده از تخیلاتش شریک شود، خواندن این کتاب ضروری است.
در بخشی از کتاب آمده است: “اگر در انگلستان به معلمان هم به اندازه ی کارگردانان، طراحان و نمایش نامه نویسان اهمیت داده می شد، کیت جانستون هم مانند جان دکستر، ژاکلین هربرت، ادوارد باند و سایر استعدادهای جوانی که در دهه ی 1950 در «رویال کورت» بودند معروف می شد. جانستون در رأس قسمت نمایش نامه نویسی تئاتر رویال کورت نقشی بسیار مهم در گسترش «تئاتر مولف» ایفا کرد.
۱۲) بازی – بازیگری
- نام کتاب: بازی-بازیگری
- نام نویسنده: لوک دیکسون
- نام مترجم: حمید هاشمی
- نام نشر: بیدگل
کتاب “بازی-بازیگری”، نوشتۀ لوک دیکسون، در سی سال تلاش و کارگردانی با هنرمندان از کشورهای مختلف در چند گوشۀ دنیا، به وجود آمده است. این کتاب مجموعۀ تجربیات و مشاهدات او دربارۀ تئاتر است که به صورت کارگاه‌هایی به‌همراه راهنمایی برای کارگاه‌های تئاتر به‌شمار می‌رود. متخصصین کار عملی تئاتر، ارزش این کتاب را به‌خوبی می‌دانند و آن را به‌عنوان مرجعی برای تربیت بازیگران معرفی می‌کنند.
در این کتاب، کارگاه‌هایی با موضوعات مختلفی از جمله تنفس، گرم کردن، بیان، داستن‌گویی، آناتومی و غیره برای تمرین بازیگری بیان شده است. ایده‌هایی برای گرداندن انواع کارگاه‌ها نیز در این کتاب آمده است که با دقت و بر اساس توضیحات آن اجرا شود، می‌تواند تأثیر شگفت‌انگیزی به‌همراه داشته باشد.